27 września obchodzimy Dzień Polskiego Państwa Podziemnego. Tego dnia, w 1939 r. w oblężonej przez Niemców Warszawie gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz utworzył wraz z grupą oficerów WP Służbę Zwycięstwu Polski – konspiracyjną organizację wojskową, mającą kontynuować walkę przeciwko obu agresorom. Służba Zwycięstwu Polski stała się zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego, podporządkowanego władzom RP na uchodźstwie.

Głównym zadaniem nowej organizacji było prowadzenie dalszej walki o utrzymanie niepodległości i całości granic, odtworzenie i reorganizacja armii polskiej oraz powołanie tymczasowych ośrodków władzy aby zachować ciągłość funkcjonowania państwa. Służba Zwycięstwu Polski w listopadzie 1939 r. została zastąpiona przez Związek Walki Zbrojnej,  który z kolei w lutym 1942 r. przekształcono w Armię Krajową. Organizacje te tworzyły pion wojskowy Polskiego Państwa Podziemnego. Struktury cywilne w okupowanej Polsce działały pod kierownictwem Delegata Rządu na Kraj i obejmowały pełen zakres odpowiedzialności każdego państwa: od spraw wewnętrznych, przez kulturę, oświatę, opiekę społeczną, aż po wymiar sprawiedliwości. Rolę podziemnego parlamentu pełniła pod koniec wojny Rada Jedności Narodowej. Działalność podziemnego państwa przejawiała się na wiele sposobów. Pion wojskowy organizował akcje dywersyjne, sabotażowe i odwetowe, a przede wszystkim budował zdolność bojową na czas ostatecznej walki o niepodległość. W ramach pionu cywilnego utworzono szkolnictwo, obejmujące swoim zakresem tajne nauczanie od szkół podstawowych aż po uczelnie wyższe. Wydawana była podziemna prasa, działały konspiracyjne teatry. Podziemne sądy osądzały sprawy i wydawały wyroki.

Dziś wyrażamy wdzięczność twórcom podziemnego państwa, którego rozległe struktury stały się fenomenem w historii nie tylko II wojny światowej. Składamy hołd tym, którzy w trudnych czasach okupacji i późniejszego zniewolenia gotowi byli ponieść każdą ofiarę aby odzyskać wolną, suwerenną Ojczyznę.

Fot. Kancelaria Sejmu